Uit: Arthur Braverman, living and dying in Zazen, Five Zen Masters of Modern Japan, Weatherhill, 2003. 

[De cijfers verwijzen naar de bladzijden].

We beoefenen geen zazen om verlicht te worden, we beoefenen zazen omdat we rond geslingerd worden door verlichting. (25)

Zazen is het universum. Je hoeft jezelf niet te veranderen om deze zazen te ervaren; al wat je hebt te doen is zitten en het zijn eigen loop te laten nemen. (31)

Deze ogen, deze houding in zazen waar de lijn van het zien voor je op de grond valt, worden genoemd jigenshishujo(compassievolle ogen die alles waarnemen) [uit de Lotus sutra  hfst. 25] (31)

Zelfs als je wandelt op straat of je gezicht wast, vergeet nooit het absolute (32)

Offer je lichaam aan zazen (34)

Mijn (=Yokoyama) leraar, wijlen Sawaki Roshi, deed vaak de volgende zelfevaluatie: ‘Ik ben voor altijd een verwarde persoon. Niemand is zo verward als ik. Ik ben verward met gouden randjes. Hoe helder is mij dat in zazen.’

Waarom is het, dat wanneer we beoefenen verwarde gedachten continu blijven ontstaan, de één na de ander.  De reden die we leren van zazen is, dat ieder van ons, van prins tot bedelaar, een gewoon mens is. 

Simpelweg het besef dat jij verward bent, wat te danken is aan de beoefening van het zitten, maakt je in werkelijkheid tot een boeddha. Zazen leert ons dat we verward zijn en vandaar bevrijdt het ons van deze verwarring. Wanneer we feitelijk zazen beoefenen en zorgvuldig naar al die warrige gedachten die opkomen kijken, dan realiseren we ons  hoe gewoon we zijn en hoe weinig we hebben om ons trots op te voelen. Satori is verlicht te zijn over het feit dat we verward zijn. Dan is daar het verlangen, hoe klein ook, deze warrige handelingen te stoppen. Zo worden gewone mensen gered door zazen. Aldus realiseren we onze gewoonheid door zazenbeoefening en elk vertrek van zazen (Boeddha) zal de onbekwaamheid doen gevoelen met deze verwarringen om te gaan en vandaar verliezen we onze weg. Alle problemen in de wereld, politiek, economisch e.d. zijn geschapen van situaties waarin het besef van gewoonheid afwezig is.

Sawaki Roshi zei: ‘Al degene die zich onbewust zijn van hun gewoonheid zijn vanuit religieus gezichtspunt oppervlakkig en komisch.’

Wanneer je je gewoonheid realiseert ben je een boeddha. Verwarringen zijn niet langer hindernissen.  Geen obstakels meer - zijn zij fantasieën.  De boeddha weg – de weg van vrede – is verwarringen veranderen in fantasieën.

‘Er was in het verleden geen verwarring en er in het heden geen satori.  Er is alleen maar zitten. Het is heel goed om geen verlichting te bereiken, wees alleen maar zeker niet van de weg te gaan.

Er is geen boeddha te zoeken en geen hel om in te vallen. Sekito (700-790): ‘Zelfs als ik zou verdrinken in waanvoostellingen voor eeuwigheid, ik zweer je dat ik niet de redding van de heiligen zou zoeken.’ In shikantaza is er geen hel en geen boeddha. Er is slechts geconcentreerde ‘single minded sitting’.

In zazen: De witte wolk (delusion) is geen hindernis voor de grote lucht (zazen)

Zazen is een gewoon mens als hij altijd een boeddha aan het worden is.

Door je beoefening van zazen begin je op te merken of dingen niet op orde zijn.  Door beoefening van zazen begin je  het lawaai te horen en er mee te stoppen.

Zazen is leren dingen niet te veranderen (57)

Dogen’s Bendowa: stop energie in de weg

Zazen is een activiteit die leidt tot niets.  Er is niets bewonderenswaardiger dan een activiteit die tot niets leidt.

Zazen wat geen bevestiging nodig heeft, is de enige echte zazen.Neem alleen maar deze zazenhouding aan, zit en zie. Alle sutras zijn doctoraal theses.  Zij zijn niets anders dan stellingen over zazen. Waarvoor je alleen maar te zitten hebt. Dat is ‘transmissie buiten de geschriften om’. Zazen is niet los van denken. Het is niet iets dat opgeschreven staat. Zazeni s het beoefenen van de boeddha weg. (77)

Een student vroeg meester Zhaozhuo: ‘Wat is zazen?’

 Zhaozhu zei: “Het is geen zazen.’

De student zei: ‘Hoe kan zazen geen zazen zijn?’

Zhaozhuo: ‘Het is levend.’

Jayata zei: ‘Ik zoek geen verlichting, toch ben ik niet verward. Ik vereer niet de Boeddha, toch ben ik  niet respectloos. Ik zit niet voor lange priodes, toch ben ik niet lui.  Ik eet meer dan één maaltijd per dag, toch ben ik niet gulzig.  Ik ben niet tevreden, toch ben ik niet begerig.

Wanneer de geest niets zoekt, dat wordt de weg genoemd.’ Vasubandhu werd bij deze woorden verlicht.

Kodo Sawaki over zazen

Zazen komt tot niets. Niets kunnen zijn

Het universum en ik zijn van dezelfde wortel. De tienduizenden dingen en ik zijn één lichaam. Dat is zazen.

Onze lichamen zijn niet van ons. Zij zijn de ware activiteit vn het leven van het grote universum. Dat wil zeggen, onze lichamen zijn het grote universele leven.  Het bewijs dat dit lichaam het leven is van het universum ligt in zazen. In zazen, je plaatst je handen aldus, kruist je benen en  je doet volstrekt niets. Door zazen op deze manier te doen, zal je lichaam de werkelijkheid van het grote universum worden.

Zazen is een activiteit die een uitbreiding is van het universum. Zazen is niet het leven van een individu; het is het universum dat ademt.

Kozan Kato over zazen

Doe zazen. Het is niet moeilijk, Zazen is het meest belangrijke ding in iemand’s leven. Doe het elke dag en zult het zien. Zazen is niet iets dat gedaan wordt alleen wanneer je je benen kruist.  Je moet zazen doen dat niet gescheiden is van je alledaagse leven.  Wat je ook doet, verlies nooit de houding die je voelde toen je  zazen deed. Je dagelijkse leven moet gebaseerd zijn op een orde die van zazen komt – het gevoel van het reguleren van lichaam en geest.  Het moet werken in je leven. Doe het vijf minuten of drie minuten, maar doe het elke dag. Maak er een gewoonte van. (93)

Een ander kan nooit echt weten of je verlichting hebt ervaren. Inka betekent slechts dat je de koanstudie hebt voltooid. Het meest belangrijke is het gevoel ‘Dit is het’, het gevoel an grote vrede, dat het doel is van zenbeoefening.  Als je ink krijgt en je voelt niet de vrede, dan is het betekenisloos. (104)

Dat is de weg zoals het is: ‘als het vol is, loopt het over.’ Als je denkt dat je complet bent,  dan is niets achter in de toekomst dan de dood.

Zazen: grootmoederlijke zen

De onderbuik is het centrum van alle zenuwen. De onderbuik controleert het gehele lichaam. Zazen handhaaft  de houding waarin energie geconcentreerd is in de onderbuik. Wanneer je zit, gaat je energie naar de onderbuik en beheerst het gehele lichaam.  Wanneer je triviale gedachtes denkt, gaat je energie naar je hoofd. Wanner je het concentreert in je onderbuik, wordt de energie niet fragmentarisch – het wordt één, het gehele universum zet zich daar neer. Jij bent één met de wereld; jouw bron is dezelfde als die van hemel en aarde en jouw lichaam is het lichaam van alle dingen. Het doel van het Boeddhisme is om de persoon te vervolmaken,  dit lichaam-geest. Er is geen Boeddha buiten het menselijk wezen, wat betekent, boeddhisme vervolmaakt het universum.

Voor je iets over zazen concludeert, zit eerst tien jaar, dan nog eens tien jaar en.... (Uchiyama)

Deze wereld die verschijnt in tijd en ruimte, dat voortduurt van gisteren tot vandaag en voortduurt van morgen en verder - waar in deze keten woont de mens? Gisteren is voorbij, morgen is nog niet gekomen en zelfs nu deze momenten waarin ik spreek vliegen de seconden. De aarde draait en de inhoud van mijn lichaam-geest verandert continu. In deze plaats, genaamd de wereld, waar de processen van schepping en verandering eindeloos herhaald worden en waar we nooit dezelfde situatie twee keer tegenkomen, waar gebeurtenissen zich opstapelen, elke gebeurtenis genaamd ‘nu’, ben ik. Als een stofje toekijkend on de hoek van deze wereld, ben ik hier vandaag als een resultaat van wiens wil? Of is het allemaal toeval? (123)

Joko Beck zei: ‘Mensen zullen nooit zuiver zijn. Zij doen zazen om hun onderscheidmakende geest te laten gaan.  Sawaki bekritiseerde het geloof dat mensen egoloos kunnen zijn. Maar zij kunnen geloven in de zuiverheid van het universum – uitgedrukt in zazen.

Alle verschijnselen zijn mooi.

‘Je vertelt me al je problemen, maar zij zijn slechts problemen vanuit jouw gezichtspunt, omdat je geest in die staat is. Als je geest vrij kon zijn van die staat, zou je in staat zijn alles te accepteren.’ (155)

Iemand vroeg Kodo Sawaki: ‘Is het waar dat de beoefening van zazen de angst voor de dood wegneemt?’ Kodo antwoordde: ‘No way. Als je zazen beoefent , wordt je angst voor de dood groter.’

Yokoyama’s commentaar: ‘Het is belangrijk om een doodloos mens te zijn.  je moet het eeuwige leven kennen Sterf en leef eeuwig – het gewone ik sterft, boeddha wordt geboren. Een mens die sterft terwijl hij leeft is de geboorte van de boeddha. Dat is de betekenis van ‘deze wereld is het Zuivere land’. Zazen is sterven Dat betekent dat zazen een manier is om één te zijn met het universum. Zazen is een wijze van leven in het universum en in de eeuwigheid. Dood komt altijd. Je moet het universum onmiddellijk jezelf maken. (156)

Zazen -  wat ik het meeste van mijn leven deed, heeft me voorbereid op de ouderdom. Ouderdom is voortdurend zazen. De meeste mensen hebben moeilijkheden met ouder worden. Omdat zij het voor de eerste keer ervaren.  Zij hebben het niet in hun jeugd ervaren zoals ik dat gedaan heb door zazen.

Wanneer Uchiyama met zijn gezicht naar de muur zat tijdens sesshin, geen dharmalessen, geen daisan, gaf hij zijn meest diepe onderricht: doe zazen, wees van niemand afhankelijk en ik zal mij bij je voegen in deze beoefening.

Verwijder alleen maar de waanvoorstellingen, dat is alles. Religieuze beoefening is simpelweg ophouden met het scheppen van waanvoorstellingen. Wanneer je ophoudt met het scheppen van waanvoorstellingen, rest alleen de waarheid. Dan zal de ware levensfunctie zich binnen je manifestere. Dat is liefde; liefde en compassie zijn de echte levensfunctie. Lelijke gedachten zijn waanvoorstellingen, is het niet? Zij zullen volledig ophouden te verschijnen. Liefde zal altijd zichzelf openbaren. Wat je wilt doen voor anderen, wat je moet doen voor anderen, zal tot je beschikking staan.  Het begrijpen hoe voor anderen te werken – liefde en wijsheid -  zal zichzelf bekend maken.

De boeddhistische geschriften spreken over compassie en wijsheid. Zij zullen feitelijk aan het licht treden. Het is echt een wonder. Houd op met het scheppen van waanvoorstellingen. Span je daarvoor totaal in. Dat is alles wat je hebt te doen. Laat alles van je hart komen.  Dat is religieuze beoefening. (162)

Maezumi Roshi’s aansporingen over zazen 

Uit: T.Maezume Roshi', Je leven waarderen, Milinda Uitgevers BV. 2005.

Alleen‑maar‑zitten is misschien wel het moeilijkste dat er bestaat. Want om alleen‑maar‑te‑zitten moeten we het zelf vergeten. Wat wil dat zeggen? Er zijn geen gedachten, want er is geen denker. In plaats daarvan zijn we de gedachten die opkomen. Er is geen vogelgezang omdat er geen concepten van vogelgezang zijn. In plaats daarvan zijn we die geluiden. Evenzo zijn we de regendruppels, zijn we de donder en de bliksem. In het zitten onthult en manifesteert zich het hele universum.

In zazen verwachten we niets. Zazen is niet een techniek om iets te bereiken, het is veel natuurlijker dan dat. En toch is het om één of andere reden moeilijk om het meest natuurlijke te doen. Waarom? Omdat we denken. Er is niks mis met denken. Denken is een heel natuurlijk proces, maar we raken zo makkelijk geconditioneerd door ons denken en we hechten er te veel waarde aan. We proberen voor onszelf, voor onze egostructuren, te zorgen door te denken. Denken is een abstractie. Het is niet zijn, het is dénken aan zijn. En aangezien we elke seconde zevenduizend keer geboren worden en sterven zijn de condities waar we over nadenken al lang verdwenen. We denken over schaduwen, in plaats van dit leven zelf te zijn.

Een beroemde koan stelt dat de geest ongrijpbaar is. Aangezien geest en lichaam niet twee zijn is dit lichaam ongrijpbaar. Maar toch is er een manier om het ongrijpbare te waarderen. Hoe? Door het te zijn. Het hele, complete zijn dat zich manifesteert zoals het is. Alles is hier, ml. Nirvana is hier. Maar om de één of andere reden willen we dat feit niet onder ogen zien en gaan we iets anders doen of iets anders zoeken. Al die verwachtingen zijn onnodig. Het is niet nodig te proberen nog meer te presteren of iets anders te bereiken. Alles is al hier.

Zazen is ons leven, het leven van de Boeddhaweg, de manier om de Boeddhadharma te praktiseren. Dogen Zeriji heeft geschreven: 'De Boeddhaweg bestuderen is het zelf bestuderen. Het zelf bestuderen is het zelf vergeten. Het zelf vergeten is verlicht worden door de tienduizend dharma's.' Dit leven bestuderen en het zelf vergeten is waarlijk de Weg zijn. De Weg is niet een pad of een richting. De Weg is alles. Elk van ons is de Weg. Op elk moment wordt alles tezamen bevrijd en manifesteert het zich als een geheel. Het is niet je eigen activiteit ‑ want in zazen is dit Jij verdwenen ‑ maar de activiteit van alle boeddha's. Alle fenomenen van het gehele universum vallen samen met je eigen activiteit. Dit is het soort zazen dat we moeten waarderen.

De ervaring van deze lichaam‑geest zoalshet is,is het naakte, universele feit dat door alle oude meesters gerealiseerd is. Het is de realisatie dat de Weg volledig is. Alles is hier. We hebben geen hulpmiddelen nodig. Maar het is moeilijk de Weg te realiseren omdat onze geconditioneerde geest een kloof creëert tussen ons Zelf en onszelf. Als we voortdurend denken, als we ons leven alleen in dualistische termen kunnen zien, kunnen we het zelf niet vergeten. Daarom kunnen hulpmiddelen soms nuttig zijn. Sommige hulpmiddelen zijn als een operatie, andere meer als een kruidentherapie. Zieke delen chirurgisch verwijderen kan een doeltreffende aanpak zijn, maar is soms drastisch. Een kruidentherapie werkt daarentegen iets geleidelijker en is ook effectief. Maar toch, als we de Weg realiseren is er geen snel en geen geleidelijk. Hoe kunnen we deze Weg ervaren?

Er zitten veel verschillende aspecten aan ons leven en onze beoefening. Ik moedig Je simpelweg aan op één of andere wijze in dit leven door te dringen en elke gelegenheid aan te grijpen die zich voordoet. je kunt elk systeem of hulpmiddel dat je nodig denkt te hebben uitproberen. Maar vergeet niet dat je sowieso alles al tot je beschikking hebt. Als je zit, herinner jezelf er dan alsjeblieft aan hoe je het beste kunt zitten. Als je dat doet, garanderen alle boeddha's en onze voorouders dat het de juiste manier is. Heb vertrouwen in jezelf ‑ niet in degene die je denkt te moeten zijn, maar in de Ene die je bent.