Inleiding
Ondanks meters literatuur, ontelbare wetenschappelijke studies, ondanks psychologen, therapeuten, relatiecoaches, de seksuele revolutie, de vele voorlichtingsfilms, hulporganisaties, gespreksgroepen, winkels en webshops met speeltjes, lingerie en glijmiddelen, ondanks de openheid in de sociale media en de gemakkelijk toegankelijke porno sides op het internet, ondanks emancipatiebewegingen blijven de gesprekken over seks en erotiek moeizaam, schuchter, gênant, indirect, lacherig, gevuld met schunnige insinuaties of gehuld in kaal, clean, gevoelloos, wetenschappelijk taalgebruik. Ondanks alle informatie, begeleiding en voorbehoedsmiddelen, lijkt het alsof niet alleen elke generatie maar ook elke man of vrouw zelf in het reine moet komen met zijn of haar seksualiteit.
Een dergelijke gêne en ongemak kennen ook de mystici. Ook voor hen is het lastig vrijuit te spreken over hun ervaringen. Ze zijn te persoonlijk, subjectief, gemakkelijk belachelijk te maken, ongeloofwaardig voor wie de ervaring vreemd is, onaanvaardbaar voor orthodoxe tradities. Wie desalniettemin de moed heeft mystieke teksten te lezen, krijgt onder ogen dat het gaat over een negatieve weg, het opgeven van het ego, totale onthechting, het vernietigen van de eigen wil, de grote dood (mors mystica), totale overgave aan een leraar of instituut en een afgezonderd leven van al het wereldse - bepaald geen reclameteksten.
Maar de verlegenheid wordt wellicht groter, wanneer blijkt dat de mystici hun ervaringen vaak beschrijven in erotische termen. Niet alleen hindoes en soefi’s maar ook christelijke mystici verwoorden hun streven naar eenheid met God als een verlangen naar de Geliefde. Zij spreken van verliefdheid. Hun vereniging met God is een huwelijk. Zij gebruiken de taal van de bruidskamer. En zoals iemand opmerkt, zij beschrijven ervaringen, die zij, als celibataire monniken of nonnen, niet geacht worden te kennen.
Erotiek is de taal van de mystici. De beschrijvingen van hun liefdesgevoelens zijn een belangrijke invalshoek om enigszins te begrijpen wat hen op hun geestelijke avonturen overkomt. Erotiek is een hermeneutische sleutel voor het verstaan van mystieke teksten. Daarbij is het belangrijk een onderscheid te zien tussen erotiek en seksualiteit. Want niet elke seksuele handeling is per definitie erotisch en erotiek hoeft niet direct een seksuele handeling te zijn. Erotiek is een ervaring die ons een affectieve, emotionele houding tegenover de wereld leert. In algemene zin is erotiek een individueel, fysiek, emotioneel geraakt en aangeraakt worden door de werkelijkheid, waar de wereld niet de maat genomen wordt, maar lustvol en soms extatisch gelukzalig beleefd wordt.