Oorsprong en kracht van het Woord - VAC- in de Rg Veda.
De Rigveda is een verzameling van de oudste hymnen uit de geschiedenis van de religie. Zij bevat 1028 liederen gewijd aan de goden.
Waarschijnlijk werden ze tussen 1700 en 1100 BC opgeschreven. De Vedische beschaving is voor ons de verst verwijderde cultuur. Zij heeft geen steden, tempels of beelden nagelaten. Archeologische sporen zijn niet te vinden. Zij is slechts in woorden tot ons gekomen. De Vedische tijd is het tijdperk van de geest (Manas). De geest is een vanzelfsprekende aanwezigheid. Dankzij de werkzaamheid van de geest bestaat de wereld en wordt de wereld voortgezet. De geest bezit een innerlijk vuur, tapas genaamd, dat de wereld ‘brandend’ houdt: ‘Waarlijk, door de tapas veroveren zij de wereld.’
Er is een bijzonder verband tussen geest en het woord, Vac. Al is de geest ‘vele malen grenzelozer’. Vac is van goddelijke oorsprong. Vac is het vermogen om de waargenomen visioenen in woorden om te zetten. Maar Vac maakt ook het onderscheid mogelijk tussen mooi en lelijk, waar en onwaar. Zij wort voorgesteld al een godin, die het woord openbaart, of als een godin van wijsheid en geleerdheid, of als een leven schenkende rivier. Vac betekent naast woord ook stem, uitspraak, taal, klank. Zij is de creatieve kracht van alle vormen en expressies. Zij komt voor uit stilte, het Absolute.
Ziehier enkele hymnen gewijd aan Vac.
De godin VAC getekend door Poonam Mistry
Jnana
O Heer van het Heilige Woord! Dat was het eerste begin
Van het Woord toen de Zieners namen begonnen te geven aan elk voorwerp.
Het beste en het zuiverste, diep verborgen in hun hart
Openbaarden zij door de kracht van hun liefde.
De Zieners vormden het Woord door middel van hun geest,
Zij schiften het zoals het koren met een zeef wordt gefilterd.
Aldus kunnen vrienden elkaars vriendschap herkennen.
Een voorspoedig zegel wordt op hun woord gedrukt.
Door het offer volgden zij het pad van het Woord
En vonden hem vastgelegd te midden van de Zieners.
Zij leiden hem verder en verdeelden hem te midden van velen.
In unisono bezongen de zeven Zangers haar.
Sommigen, hoewel ziende, zien haar niet
En anderen, hoewel horende, horen haar niet.
Maar aan enkelen openbaart het Woord zichzelf zeer vrij
zoals een trouwhartig geklede bruid zich overgeeft aan haar man.
Zij noemen iemand die stug is in vriendschap,mismoedig;
Zij vaardigen hem niet af naar wedstrijden.
Want hij gaat zijn weg in verwarring, zijn inspanningen zijn steriel.
Leeg van vruchten en van bloemen was het woord dat hij hoorde.
Wie een zielsverwant, een vriend heeft verlaten,
Heeft niet langer deel aan het Woord.
Vergeefs is zijn horen, wat hij ook maar hoort.
Hij herkent niet de weg van goedheid.
Vrienden, begiftigd met ogen en oren
kunnen toch in snelheid van de geest ongelijk zijn.
Sommigen zijn als vijvers die reiken tot mond of schouder,
Terwijl anderen gelijken op een meer diep genoeg om te baden.
Wanneer Brahmanen samen in vriendschap offers brengen
Waarbij zij in hun harten inspiraties voor de geest vormen,
Mogen hun verstandige besluiten een mens achter laten,
Terwijl anderen, hoewel erkend als brahmanen, ronddwalen.
Degene, die niet in deze richting voortschrijden,
die geen kenners van Brahma zijn, noch Soma persers zijn.
hebben het Woord verkregen op zondige wijze.
Onwetend als zij zijn, weven zij een ondeugdelijke draad.
Al zijn kameraden verheugen zich als hun vriend terugkeert.
Bedekt met roem, aangekondigd als overwinnaar in de vergadering,
bevrijdt hij hen van hun zonde, verschaft hen voedsel.
Bereid is hij, geschikt voor de strijd.
Een mens creëert met uiterste zorg de verzen;
Een ander zing een lied in een gescandeerd metrum.
Een derde, de Brahman, vertelt over de wijsheid van het zijn,
T
Devi Sukta
Ik beweeg met de Rudras en met de Vasus,
Ik beweeg met de Adityas en alle Goden.
Ik steun zowel Mitra als Varuna,
Indra en Agni en de twee Asvins.
Ik draag Soma, de uitbundige,
ik draag Tvastar, Pusan en Bhaga.
Ik giet welvaart uit over de offeraar van het offer
De aanbidder en de vrome perser van Soma.
Ik ben de heersende koningin, de vergaarder van de schatten,
vol wijsheid, de eerste die aanbidding waardig is.
Op verschillende plaatsen hebben de goddelijke krachten mij overvallen.
Ik ga vele huizen binnen en neem talloze vormen aan.
De mens die ziet, ademt en gesproken woorden hoort,
verkrijgt zijn voedsel door mij alleen.
Zonder dat hij mij erkent, woont hij in mij.
Luister, jij die weet! Wat ik zeg is waard om gelooft te worden.
Ik ben degene die mijzelf aankondig, die de boodschap waarop mensen en Goden
zich gelijkelijk verheugen te horen, uitbrengt en vertolkt.
De mens die ik lief heb, zal ik doen groeien in kracht.
Ik maak hem tot priester, een wijze, of een geleerd ziener.
Ik trok de machtige boog van de God,
opdat een pijl degene die het Heilige Woord haat mogen doorboren.
Te midden van de mensen wekte ik op tot de strijd
En ik heb hemel en aarde doordrongen.
Op de top van de wereld breng ik de Vader voort.
Mijn oorsprong ligt in de Wateren, in de oceaan.
Vandaar spreid ik mij uit over alle bestaande werelden
En met mijn voorhoofd raak ik zelfs de hemel aan.
Krachtig adem ik uit gelijk de wind, terwijl ik met mijzelf
alle werelden omklem en alle dingen die er zijn.
Ik toorn uit boven de aarde, boven de hemelen,
o machtig ben ik in mijn kracht en schittering.
Vaco bhagam
Ik vraag je naar de uiterste grens van de aarde;
Waar, vraag ik, is het centrum van de wereld?
Ik vraag je naar het vruchtbare zaad van de hengst;
Ons gebed is de hoogste hemel waar het Woord woonachtig is.
Het altaar is de verste grens van de aarde;
ons offer is het centrum van de wereld;
Soma is het vruchtbare zaad van de hengst.
Ons gebed is de hoogste hemel waar het woord in verblijft.
Wat ik ben, weet ik niet.
Ik zwerf eenzaam, beladen met mijn geest.
Wanneer de Eerstgeborene van Waarheid tot mij is gekomen,
ontvang ik een deel van ditzelfde woord.
Hij die niet de eeuwige Syllabe van de Veda kent,
dat hoogste punt waar de goden wonen,
wat heeft hij van doen met de Veda?
Slechts hij die weet zit hier in vreedzame samenkomst.
Het Woord wordt gemeten in vier richtingen.
De wijze die inzicht bezit, kent deze vier verdelingen.
Drie richtingen, verborgen in geheim, veroorzaken geen beweging.
De vierde is de richting waarin gesproken wordt door mensen.
Brahmavidya
Dit Sacrale Woord, dat eerst geboren was in het Oosten,
heeft de Ziener van de stralende horizon geopenbaard.
Hij ontsloot zijn verschillende aspecten, hoog en laag,
de yoni van zowel het Bestaande als het Nietbestaande.
Moge deze voorvaderlijke Koningin die woont te midden van de wezens
voortschrijden naar de oorspronkelijke schepping!
Ik heb deze schitterende Zonnevogel aan haar overgedragen.
Laat haar warme melk offeren aan degene die dorst naar eredienst.
De wijze, die van geboorte deze verborgen draad van de wereld kent,
ziet het geboren worden van alle Goden.
Vanuit de boezem van het Sacrale Woord bracht hij het Woord voort.
Hoog en laag, woont hij in zijn eigen wetten.
Zich houdend aan de kosmische orde, maakte hij
de machtige firmamenten van Hemel en Aarde tot zijn zetel.
Machtig van geboorte, wonende in aarde en hemel,
maakte hij deze machtige massa’s en omlijnde hun sferen.
Van geboorte uit de diepten steeg het Sacrale Woord
op tot de top; de kosmische heerser,
de Heer van het Sacrale Woord, is haar goddelijkheid.
Zoals de lumineuze dag geboren wordt uit licht,
zo mogen de stralende zangers ver en wijd hun licht doen schijnen.
Waarlijk, de wijsheid van de Dichter verhoogt de glorie
van het Raadsbesluit, verordonneerd door God, de machtige, de oude.
Hij was hier tezamen geboren met velen; zij werden slapend gevonden
toen de Oosterse hemisfeer geopend werd.
Wie je ook bent, wie Atharvan, onze vader, en Brhaspati,
de vriend van de Goden, met eerbied benadert,
zal de schepper worden van al wat is,
een wijze, een God, onkwetsbaar, afhankelijk van zichzelf.
Vagvisarga
Het Woord is oneindig, voorbij al dit… Alle Goden, hemelse geesten, mensen en dieren leven in het Woord. In het Woord vinden alle werelden hun steun.
Eens was er tussen de Geest en het Woord een twistgesprek. ‘Ik ben voortreffelijk’, zei de Geest en het Woord zei: ‘Ik ben voortreffelijk’.
De Geest zei: ‘Ik ben zeker beter dan jij, omdat jij niets vertolkt wat door mij vooraf niet begrepen is. Dus jij imiteert alleen maar wat ik aan het doen ben en jij volgt me simpelweg na. Ik ben vast en zeker beter dan jij.’
Het Woord zei: ‘Ik ben zeker beter dan jij, omdat - wat jij weet, maak ik bekend, ik communiceer het.’
Zij wendden zich tot Prajapati en vroegen haar om een beslissing. Prajapati sprak ten gunste van de Geest en zei tot het Woord: ‘De Geest is zeker beter, want jij imiteert slechts en volgt wat de Geest aan het doen is; en hij die imiteert en slechts doet wat een ander doet, is ongetwijfeld de mindere.’
Toen het Woord aldus was weerlegd, werd zij beschaamd en kreeg zij een miskraam. Het Woord sprak tot Prajapati: ‘Ik zal nooit de drager worden van jouw offer, ik die jou heb tegengesproken!’ Daarom, wat er ook in het offer volvoerd wordt voor Prajapati, wordt gedaan met een lage stem, omdat het Woord weigerde het offer aan Prajapati te dragen.
Manovac
Moge mijn woord krachtig gevestigd zijn in mijn geest!
Moge mijn geest krachtig gevestigd zijn in mijn woord!
O jij Ene die zichzelf manifesteert, wees manifest voor mij!!
Wees voor mij een hoeksteen van Openbaring.
Moge wat ik gehoord heb mij niet verlaten!
Zo mediterend op jouw wijsheid verbind ik nachten en dagen.
Ik wil spreken van gerechtigheid.
Ik wil de Waarheid spreken.
Moge dit mij beschermen!
Moge dit mijn leraar beschermen!
Ja, laat het mij beschermen
en mijn leraar beschermen!
Moge dat hem beschermen!
OM! Vrede, vrede, vrede!
‘Wat is de goddelijkheid in het zenith?’
‘De goddelijkheid van het Vuur.’
Waarin is dit vuur gevestigd?’
‘In spraak’
Waarin is spraak gevestigd?’
‘In het hart.’
‘Waarin is het hart gevestigd?’
Jij, dwaze man!’ zei Yajnavalkya, ‘Hoe kan je denken dat het ergens anders dan in onszelf? Als het ergens anders gevonden zou worden, zouden de honden het opeten of de vogels zouden het in stukken scheuren!’
Het Woord is waarlijk groter dan de naam. Het Woord maakt in feite de Rg Veda gekend, de Yajur Veda, de Sama Veda,de Atharva Veda als de vierde, de Oude overlevering als de vijfde Veda, de Veda van de Vedas, het ritueel voor de voorouders, de analyse, de voorspellende wetenschappen, de kennis van de tekenen des tijds, dialecten, ethiek, politieke wetenschappen, heilige kennis, theologie, kennis van de geesten, krijgskunde, astrologie, de wetenschap van slangen en hemelse wezens. Het Woord maakt ook de hemel bekend, de aarde, wind, water, vuur, de Goden, mensen, dieren, vogels, gras en bomen, alle diëten tot en met wormen, insecten en mieren. Het maakt ook gekend wat juist is en fout, waarheid en onwaarheid, goed en kwaad, wat aangenaam is en wat onaangenaam. Waarlijk, als er geen Woord was, dan zou er ook geen kennis zijn, noch van goed, noch van kwaad, noch van waarheid en onwaarheid, noch van wat aangenaam is en noch wat onaangenaam is. Het Woord maakt dit alles gekend. Mediteer op het Woord.
Uit: The vedic experience, Mantramanjari, an anthology of the Vedas for modern man and contempory celebration, edited and translated with introductions and notes by Raimuno PPannikar, darton, Longman & Todd, London, 1977, p. 88 – 112.
Een mooi boek over de Veda: Roberto Calasso, De Gloed, Nederlandse vertaling Els van der Luijm, Uitgeverij Wereldbibliotheek, Amsterdam, 2014.