Alle Boeddhas-Tathagatas beschikken over een uitgelezen middel, onovertroffen en vrij van menselijke tussenkomst, om de wonderbaarlijke Dharma via persoonlijke ontmoeting over te leveren en volledige verlichting te realiseren. Dat het zonder enige afwijking van Boeddha tot Boeddha is doorgegeven, is te danken aan de samadhi van zichzelf vervullende activiteit (jijuyu-samadhi). Om vreugdevol te spelen in deze samadhi is het rechte zitten in zazen de juiste toegangspoort.

De Dharma is ruim aanwezig in elk persoon, maar zonder beoefening wordt dit niet gemanifesteerd en zonder realisatie wordt dit niet bereikt. Het is geen kwestie van één of veel; laat het los en het vult je hand. Het is verticaal noch horizontaal gebonden; spreekt het en het vult je mond. Binnen deze Dharma wonen boeddhas overal en altijd, zonder waarnemingen in welke sfeer of richting dan ook achter te laten; alle levende wezens gebruiken het onophoudelijk, zonder dat een sfeer of richting verschijnt in hun waarnemingen.

De verhandeling van de Weg die ik nu met geconcentreerde inspanning onderricht, doet in realisatie myriade dharmas ontstaan, zij ontstaan in het overstijgen van realisatie, zij ontstaan in beoefening als totale werkelijkheid. Dan wanneer je voorbij de hindernis bent, met het wegvallen van alle bindingen, word je niet langer aangetast door dergelijke gefragmenteerde onderscheidingen…

[Dogen vertelt over zijn verblijf in China]

Er wordt gezegd dat alle patriarchen en boeddhas die de boeddhadharma hebben gehandhaafd, buiten kijf beoefening, gebaseerd op het juiste zitten in jijuyu samadhi, hebben beschouwd als het rechte pad dat leidde tot hun verlichting. Al degene die in India en China verlichting hebben bereikt, hebben deze manier van beoefening gevolgd. Het is zaak de wondervolle hulpmiddelen op de juiste wijze over te dragen in een persoonlijke ontmoeting van leraar op leerling. Voor de leerling geldt. de ware essentie die hij ontvangen, heeft in stand te houden.

Volgens de authentieke boeddhistische traditie is deze persoonlijke en directe transmissie van de boeddhadharma het hoogste van het hoogste. Vanaf het allereerste begin dat je vóór je leraar zit en zijn onderricht ontvangt, heb je het niet langer nodig om wierook te offeren eer te betuigen, de naam van boeddha uit te spreken, discipline en boetedoeningen te beoefenen of sutras te lezen. In de beoefening van zazen laat je lichaam en geest van je afvallen.

Wanneer je, ook al is het maar een korte tijd op gepaste wijze in samadhi zit, door het inprenten van het boeddha zegel in je drie activiteiten van daad, woord en gedachte, wordt alles in de dharmawereld het boeddha zegel. En is alle ruimte zonder uitzondering het boeddha zegel. Dienovereenkomstig doen de boeddhatathagatas de Dharma-vreugde groeien die opwelt vanuit hun oorspronkelijke bron en vernieuwen zij de sieraden van de weg van verlichting. Tegelijkertijd worden alle levende wezens van de dharmawereld in de tien richtingen en de zes wereldrijken helder en zuiver in lichaam en geest, realiseren zij grote bevrijding en verschijnt hun oorspronkelijk gelaat. Op dat moment benutten zij het boeddhalichaam, ontwaken alle dingen tot hoogste verlichting en overstijgen onmiddellijk het hoogtepunt van verlichting en zitten zij rechtop onder de koninklijke bodhiboom. Op hetzelfde ogenblik wentelen zij het onbegrijpelijke grote dharmawiel en beginnen zij uiteindelijke en onmiskenbare wijsheid tot uitdrukking te brengen.

Dit is een pad waardoor de anattura samyak sambodhi van alle dingen terugkeert [naar de persoon in zazen] en waarbij zij beide[die persoon en de verlichting van alle dingen] intiem en onwaarneembaar elkaar assisteren. Daarom laat deze zazenpersoon lichaam en geest feilloos vallen, snijdt hij vorige besmette gezichtspunten en gedachten af, ontwaakt hij tot authentieke boeddha-dharma en helpt hij universeel bij het boeddhawerk op alle plaatsen, talrijk als atomen. Daar waar de boeddha-tathagatas onderrichten en beoefenen, beïnvloedt hij wijd en zijd de beoefenaars die boeddha overstijgen en daarbij de dharma krachtig verheerlijken. Op dat moment, omdat aarde, gras en bomen, heggen en muren, stenen en grint, alle dingen in het dharmarijk in de tien richtingen, boeddhawerk uitdragen, ontvangt iedereen, dankzij dit functioneren, de weldaad van wind en water en worden allen onwaarneembaar geholpen door de wondervolle en onbegrijpelijke invloed van boeddhas om verlichting ter plekke te realiseren.

Omdat degene die dit water en dit vuur ontvangen en gebruiken en zij de boeddha-invloed van oorspronkelijke verlichting verspreiden, delen zij allen dit met de mensen waarmee zij leven en spreken en ontvouwen zij op universele wijze de grenzenloze boeddhakracht en laten zij de onuitputtelijke, eindeloze, onbegrijpelijke en onmetelijke boeddha dharma circuleren binnen en buiten de dhramawereld.

Toch vermengen zich deze talrijke [wederkerige invloeden] niet met de waarnemingen van de persoon die zit, omdat zij plaats vinden in stilte zonder vervalsing en zij de verlichting zelf zijn. Als beoefening en verlichting gescheiden waren, zoals als mensen vaak geloven, zou het mogelijk voor hem zijn elkaar waar te nemen. Maar wat verbonden is met waarnemingen kan niet het criterium voor verlichting zijn, omdat het verwarde menselijke sentiment niet kan gelden als een criterium voor verlichting.

Bovendien hoewel zowel geest als object verschijnen en verdwijnen in de stilte, daar dit plaats vindt in het gebied van zelfontvangend en zelf gebruikend samadhi (jijuyu), wordt het uitgebreide boeddhawerk en de subtiele boeddhainvloed ten uitvoer gebracht zonder een pluisje te bewegen of een enkele vorm te vernietigen. Gras, bomen en de aarde, aangedaan door dit functioneren, bestralen elkaar met grote schittering en verkondigen eindeloos de diepe, wonderbaarlijke dharma. Gras, bomen, heggen en muren tonen en verheerlijken elkaar omwille van levende wezens, zowel de gewone mens als de heilige; en op hun beurt brengen levende wezens dit tot uiting en ontvouwen zij dit omwille van gras, bomen, heggen en muren. Het rijk van zelfontwaken en het doen ontwaken van anderen is fundamenteel begiftigd met de kwaliteit van verlichting zonder gebrek en maakt het mogelijk dat het criterium voor verlichting onophoudelijk geactualiseerd wordt.

Daarom, zelfs als een persoon slechts zit voor een korte tijd, omdat zazen één is met alle bestaan en volledig alle tijd doordringt, doet hij de boeddhaleiding altijd functioneren in de onuitputtelijke dharmawereld van verleden, heden en toekomst. [Zazen] is gelijkelijk dezelfde beoefening en dezelfde verlichting zowel voor de persoon die zit als voor alle dharmas. De melodieuze klank resoneert voortdurend, zoals een echo, niet alleen tijdens het zitten, maar ook vóór en na het treffen van sunyata, vóór en na een hamer erop geslagen heeft. Dit gaat continu door. Niet alleen dat, maar alle dingen zijn begiftigd met de oorspronkelijke beoefening binnen het oorspronkelijk gelaat, dat onmogelijk te meten is.

Je moet weten dat zelfs als alle boeddhas in de tien richtingen, zo talrijk als de zandkorrels van de Ganges rivier, tezamen borg staan voor de volle kracht van de boeddha wijsheid. Toch kunnen zij nooit de grens ervan bereiken, noch zijn zij in staat zijn deze kracht van iemand die zazen doet te meten of te begrijpen.

Ofschoon rustverstoringen en illusies tijdens zazen in- en uitstromen, verschijnen zij binnen deze samadhi en worden daar getransformeerd tot verlichting en verstoren zij niets noch tasten zij iets aan. Ook zij zijn het werk van de Boeddha - oneindig diep en krachtig. Hun kracht doordringt de bomen, de grassprietjes, de aarde. Zij schijnen helder tezamen met het Grote Goddelijke Licht en preken de diepe, onbegrijpelijke Dharma omwille van iedereen - gewone mensen, heiligen en levende wezens. En het omgekeerde is ook waar...

Met als gevolg, dat ook al zit iemand slechts voor een kort moment in zazen, hij onwaarneembaar één wordt met elk ding afzonderlijk en met alle dingen tezamen, hij volledig alle tijd doordringt zodat hij binnen het grenzeloze universum het eeuwige en onophoudelijke werk verricht al het bestaande tot verlichting te brengen. Dit is voor elk ding en ieder mens dezelfde en ongedefinieerde realisatie. Maar dit is niet beperkt tot de praktijk van het zitten alleen... (Bendowa)